Ο Ελληνικός στόλος υπό τον Ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη συνέτριψε κυριολεκτικά τον τουρκοαιγυπτιακό έξω από τον κόλπο του Γέροντα.
Η ναυμαχία διεξήχθη στις 29 Αυγούστου 1824, στ’ ανοιχτά του κόλπου Γέροντα της Μικράς Ασίας (νυν Didim Τουρκίας), απέναντι από τα νησιά Λειψοί και Λέρος της Δωδεκανήσου. Αντιμέτωποι τέθηκαν ο ελληνικός στόλος υπό τον Ανδρέα Μιαούλη, που αριθμούσε γύρω στα 70 πλοία και ο υπέρτερος (τεχνολογικά και ποσοτικά) τουρκοαιγυπτιακός στόλος υπό τους πασάδες Χοσρέφ και Ιμπραήμ, με πάνω από 250 πλοία.
Τα ελληνικά πλοία διείσδυσαν ανάμεσα στα εχθρικά, με αποτέλεσμα να μην πρόκειται πλέον για ναυμαχία εκ παρατάξεως (θα ήταν χαμένη υπόθεση για τον ελληνικό στόλο, λόγω της ποιοτικής και ποσοτικής υπεροχής του εχθρού), αλλά για μια σύγκρουση, όπου όλα μαζί τα πλοία μάχονταν ανακατεμένα.
Η κίνηση τακτικής του Μιαούλη ευνοούσε τα πυρπολικά, που ανέλαβαν δράση, κρίνοντας την έκβαση της ναυμαχίας.
Η ναυμαχία του Γέροντα είναι μία από τις λαμπρότερες σελίδες της Επανάστασης του 1821. Οι αντίπαλες δυνάμεις ήταν τόσο πολύ άνισες, που η θετική έκβαση της ναυμαχίας για τους Έλληνες προκάλεσε τον θαυμασμό των ξένων.
Ο Γάλλος ναύαρχος Εντμόν Ζιριέν ντε λα Γκραβιέρ (1812-1892), αναφερόμενος στη ναυμαχία του Γέροντα, παρατηρεί: «Η ναυτική ιστορία ίσως να μην έχει σελίδα περισσότερο ενδιαφέρουσα από αυτήν για έναν ναυτικό».
Στον Χάρτη εικονίζεται η υποτύπωση της Ναυμαχίας του Γέροντα.
(πηγή: Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού)
Την Κυριακή 30 Αυγούστου 2020, στην Κάλυμνο, εορτάστηκε η 196η επέτειος της Ναυμαχίας του Γέροντα. Στα πλαίσια του εορτασμού, ετελέσθη επίσημη δοξολογία στον Ι. Μητροπολιτικό Ναό του Σωτήρος Χριστού υπό του π. Ισιδώρου Γλυνάτση, εκφωνήθηκε το ιστορικό της ημέρας από την κα. Πατανά Θεμελίνα, δασκάλα του 2ου Δημ. Σχολείου Πόλεως Καλύμνου, ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνων στο Ηρώο στην Κεντρική πλατεία. Τιμές απέδωσε η Δημοτική Φιλαρμονική Καλύμνου.
Τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων εκπροσώπησε ο Βουλευτής Δωδεκανήσου Βασίλης Υψηλάντης.
Παρόντες ο Έπαρχος Μανώλης Μουσελλής, ο Δήμαρχος Δημήτρης Διακομιχάλης, Περιφερειακοί και δημοτικοί σύμβουλοι, αντιπροσωπείες των Ε.Δ. και των Σωμάτων Ασφαλείας.
Στο Ηρώον κατέθεσαν στεφάνι:
Εκ μέρους της Βουλής & της Κυβέρνησης ο βουλευτής Δωδ/σου Βασίλης Υψηλάντης.
Ο Δήμαρχος Καλυμνίων Δημήτρης Διακομιχάλης.
Ο Έπαρχος ΠΕ Καλύμνου Μανώλης Μουσελλής.
Ο Διοικητής της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού Πλωτάρχης ΛΣ Διονύσιος Κλάδης.
Ο Υπολιμενάρχης Καλύμνου Ανθυπλοίαρχος ΛΣ Γεώργιος Γαλουζής.
Ο Διοικητής του Α.Τ. Καλύμνου Αστυνόμος Β’ Ευάγγελος Καραθάνος.
Εκ μέρους των Εφέδρων Αξιωματικών Καλύμνου ο έφεδρος αξιωματικός κ. Τρικοίλης.
Εκ μέρους του Παραρτήματος Ερυθρού Σταυρού κα. Μαρία Βαπόρη.
Η εκδήλωση στο Ηρώο έκλεισε με την τήρηση ενός λεπτού σιγής και την ανάκρουση του Εθνικού μας Ύμνου.
(πηγή: “Kalymnos news”)