Φέτος συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από την εκλογή του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου στον Πρώτο Θρόνο της Ορθοδοξίας.

Ο Θεός ευδόκησε να του χαρίσει μια μακρόχρονη Πατριαρχία, ξεπερνώντας όλους τους προκατόχους του. Δεν είναι όμως ο χρόνος εκείνο το στοιχείο που κάνει ξεχωριστή την παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο της Κωνσταντινουπόλεως. Το επίτευγμα, αν ήταν καθαρά χρονικό, θα λέγαμε ότι οφειλόταν σε συγκυρίες ή στην καλή υγεία του Πατριάρχου. Και  ιδωμένο υπό αυτό το πρίσμα, τελικά  θα ενδιέφερε μόνον όσους παρακολουθούν τα εκκλησιαστικά δρώμενα.

Η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική. Τα τριάντα χρόνια της Πατριαρχίας του από Χαλκηδόνος Βαρθολομαίου, κατά κόσμον Δημητρίου Αρχοντώνη, εκ της μαρτυρικής νήσου Ίμβρου, θα μείνουν στην Ιστορία ως μια από τις λαμπρότερες περιόδους του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη σύγχρονη εποχή.

Οι ρηξικέλευθες παγκόσμιες πρωτοβουλίες του Πατριάρχη, συνέχεια αυτών των αμέσων προκατόχων του Αθηναγόρα και Δημητρίου, να βγάλουν από την απομόνωση τον Οικουμενικό Θρόνο και να εξισορροπήσουν την  συρρίκνωση του ποιμνίου από την απομάκρυνση του ομογενειακού ελληνικού στοιχείου στην Τουρκία, με το άνοιγμα του Πατριαρχείου στον κόσμο, απέδωσαν καρπούς.

Σήμερα, η Οικουμενικότητα της Μεγάλης Εκκλησίας αμφισβητείται από διάφορους ετερόκλητους «συμμάχους»: την Τουρκία, που πεισματικά αρνείται να δει το αυτονόητο, δηλ.  την παγκόσμια αναγνώριση του Οικουμενικού Πατριάρχου ως πνευματικής κεφαλής τριακοσίων εκατομμυρίων Ορθοδόξων ανά τον κόσμο, Πρώτον ανάμεσα στους Προκαθημένους των Ορθοδόξων Εκκλησιών και Ίσον μετά του Προκαθημένου του Θρόνου της Πρεσβυτέρας Ρώμης. Συνεχίζει δε, ανάμεσα και σε άλλα ζητήματα που δυσκολεύουν την Ομογένεια στην Τουρκία, να κρατά κλειστή την Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης τοποθετώντας το θέμα της επαναλειτουργίας της με τρόπο άδικο στη μέγγενη των ελληνοτουρκικών προβλημάτων.

Ο έτερος της «συμμαχίας», η Ρωσία, εποφθαλμιώντας την Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως το υποθάλπει συστηματικά, συκοφαντεί, δωροδοκεί, επιδεικνύει την οικονομική  ισχύ, προβάλλει τον εθνικισμό και τον πανσλαβισμό, καταπατά Ιερούς Κανόνες και κάθε μορφή Κανονικού Δικαίου, ασχημονεί κατά των άλλων αδελφών Εκκλησιών, θέτει τις πολιτικές εντολές του Κρεμλίνου πάνω από την Ενότητα της Εκκλησίας του Χριστού, χρησιμοποιεί μητραλοίες  Έλληνες, Ελλαδίτες και Κυπρίους  ιερωμένους, μέχρι και Αρχιερείς και  σοφολογιώτατους καθηγητάδες που «εκκίνησαν την πτέρναν κατά του ευεργέτου» , δημοσιογράφους φερέφωνα και απλούς μεταφραστές του περιβόητου Τμήματος Εξωτερικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας, που  ακόμα και στις αναφορές τους στον Οικουμενικό Πατριάρχη, απαλείφουν τον όρο Οικουμενικός, γιατί τους κάθεται «βαρύς στο στομάχι». Και αυτοί οι τελευταίοι είναι οι πιο θλιβεροί αμφισβητίες του Οικουμενικού Πατριάρχου και του θεσμού της Μεγάλης Εκκλησίας.

Αφηνίασαν για την παραχώρηση του Αυτοκεφάλου στην Ουκρανία , όταν οι ίδιοι έλαβαν ούτε λίγο ούτε πολύ αντικανονικά και υπό πίεση την Αυτοκεφαλία από το κατά καιρούς χειμαζόμενο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Δεν αναγνωρίζουν την κένωση της Μητρός Εκκλησίας προς όλους αυτούς και υπέρ όλων αυτών. Το Πατριαρχείο για λόγους οικονομίας και ενότητος της Ορθοδοξίας παραχωρούσε από τα ίδια και εχάριζε σε όλες τις θυγατέρες Εκκλησίες του τιμές Πατριαρχείου ή Αυτοκεφαλίας, μηδέποτε σκεπτόμενο ιδιοτελώς, αλλά πάντοτε θυσιαστικώς. Αυτός είναι ο Μεγάλος Σταυρός της Πρωτόθρονης Εκκλησίας. Να σταυρώνεται και δια του Σταυρού να μεγαλύνεται. Και αυτό γίνεται και σήμερα.

Θα μπορούσαν πολλά να ειπωθούν για το έργο και τις πρωτοβουλίες του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, για τον Άνθρωπο και για τη Δημιουργία, για την Προώθηση του Διαλόγου των Εκκλησιών και της Αγάπης των Θρησκειών, για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο, για την ανανέωση του Πατριαρχείου,  για τις Αγιοποιήσεις, για την Ομογένεια, για τη Ρωμιοσύνη. Σίγουρα, για όλα αυτά η Ιστορία θα τον αποκαλέσει Μέγα.

Αυτό όμως που περιγράφει καλύτερα τον χαλκέντερο χαρακτήρα του, την στιβαρότητα με την οποία πηδαλιουχεί την Εκκλησία, την σοφία του, ας μου επιτραπεί ο αδόκιμος  όρος «το τσαγανό του», είναι εκείνο το «σκασίλα μου» για τη διαγραφή του από τα Δίπτυχα της Μοσχοβίας. Γιατί, αυτό το « σκασίλα» απέδειξε ότι ο Πατριάρχης μας πιστεύει και υπηρετεί την Αλήθεια και το Δίκαιο με παλικαριά και με μόνο φόβο αυτόν του Θεού. Στο τέλος στέκεται απέναντι στα «θηρία»  ατρόμητος  νικητής.

Ας Του χαρίζει ο Θεός Υγεία!

Έτη Πολλά και Ευλογημένα, Παναγιώτατε Δέσποτα!

Θ. Τσουκαλάς

Ιστορικός

Γραμματέας Ιεράς Μητροπόλεως Λέρου Καλύμνου και Αστυπαλαίας, εν Καλύμνω.