Εκκλησία και κοινωνία στον καιρό της πανδημίας

Γράφει ο Θεόφιλος Τσουκαλάς, εκπαιδευτικός

«Δεν κινδυνεύει η Πίστη, αλλά οι πιστοί». Με αυτά τα λόγια ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος περιέγραψε στη διάρκεια της πρώτης απαγόρευσης κυκλοφορίας, πέρσι την άνοιξη, την ανάγκη να τηρηθούν τα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας.

Για όλους ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία και για τους πιστούς μια επώδυνη περίοδος, καθώς συνέπεσε με την Σαρακοστή, τη Μεγαλοβδομάδα και το Πάσχα.

Με τη φθινοπωρινή επέλαση της νόσου, και ενώ οι επιστήμονες έκρουσαν άμεσα τον κώδωνα του κινδύνου, βιώσαμε τις επιπτώσεις της πανδημίας, πρωτίστως τους θανάτους και την πίεση του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Μπήκαν στη ζωή μας νέες συνήθειες, κανόνες και όροι.

Δυστυχώς, το νησί μας (η Κάλυμνος) βρίσκεται αντιμέτωπο με μια έκρηξη κρουσμάτων της Covid-19 και μια δύσκολη κατάσταση από τη διασπορά της νόσου και το σκληρό απαγορευτικό από το πρωί της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Κάτι η ολιγωρία των Αρχών, των πολιτικών με την έλλειψη προληπτικών και στοχευμένων ελέγχων εντός του νησιού και στα σημεία εισόδου, των αστυνομικών και λιμενικών με τους πλημμελείς ελέγχους της κυκλοφορίας, που σε τίποτα δε θύμιζε την περσινή άνοιξη, κάτι ο εφησυχασμός της κοινωνίας από την ψευδαίσθηση ενός καθαρού από Covid νησιού, αφού άργησαν να ξεκινήσουν οι μαζικοί έλεγχοι με τα τεστ ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου, κάτι η γνωστή «αφασία» του Καλύμνιου με την απουσία σεβασμού προς νόμους και κανόνες και τη νοοτροπία του «δε βαριέσαι», κάτι τα φληναφήματα, τα εμπλουτισμένα με διάφορες θεωρίες από τα λαλίστατα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα μάς οδήγησαν στα δεκάδες κρούσματα και στο χείλος του γκρεμού.

Συν Θεώ και με τη βοήθεια της Ιατρικής όλα αυτά σε κάποια στιγμή θα περάσουν. Η ζωή θα ξαναβρεί τους ρυθμούς της. Η ανθρωπότητα θα είναι για άλλη μια φορά ο νικητής και αυτής της πανδημίας, όπως και αναρίθμητες άλλες φορές κατά το μακραίωνο παρελθόν της. Τότε θα κλείσουμε ταμείο, για να μετρήσουμε το κόστος της πανδημίας. Πρώτα σε απώλειες ανθρώπινων ζωών (με ή από Covid ελάχιστη θα έχει σημασία μπροστά στο μέγεθος του χαμού των ανθρώπων). Έπειτα, σε σχέση με τις νέες αντιλαϊκές πολιτικές και με τα συντρίμμια που θα αφήσει πίσω της η διάλυση του οικονομικού ιστού. Αυτό όμως, που θα είναι δύσκολο να εκτιμηθεί είναι η ζημιά που ήδη διαπράττεται στις ηθικές μας αξίες, στον πολιτισμό μας, στην κοινωνική συνοχή, στην ανθρωπιά μας.

Ήρθε η στιγμή να κάνουμε και εμείς ως τοπική κοινωνία την αυτοκριτική μας. Πρωτίστως εμείς, οι δάσκαλοι, που αδιαφορήσαμε να διδάξουμε στα παιδιά μας την ανάληψη της ατομικής ευθύνης και την αξία της κοινωνικής ευαισθητοποίησης, ομφαλοσκοπώντας στην παροχή της γνώσης. Να κάνουμε την κριτική μας για τις πολιτικές και τους πολιτικούς που στα δύσκολα μάς άφησαν απροστάτευτους. Να κάνουμε την κριτική μας για τον ατομικισμό μας, που έφτασε στο σημείο να θέτει σε κίνδυνο την υγεία του συνανθρώπου μας. Να κάνουμε την κριτική μας, γιατί χρειαζόμαστε χωροφύλακα, για να τηρούμε κανόνες που στοχεύουν στην προστασία της υγείας μας. Να κάνουμε την κριτική μας κάθε φορά που διεκδικούμε τα δικαιώματά μας, αλλά ξεχνάμε την ατομική μας ευθύνη έναντι του συνόλου. Να κάνουμε την κριτική μας για όσα ανεύθυνα διακινούμε από τα ηλεκτρονικά μέσα. Να κάνουμε την κριτική μας που χάσαμε το μέτρο ως στάση ζωής.

Δυστυχώς, η κοινωνία μας θα βγει πληγωμένη από αυτή την ανθρωπιστική κρίση υγείας, όπως και η Εκκλησία. Δεν είναι το κλείσιμο των ναών το κύριο ζητούμενο. Ασφαλώς, πρέπει να μας προβληματίσει η προσωρινή αναστολή συνταγματικά κατοχυρωμένων ελευθεριών και δικαιωμάτων. Όμως, οι έκτακτες περιστάσεις και η ανάγκη προάσπισης του υπέρτατου αγαθού της υγείας το επέβαλαν. Είναι κάτι έκτακτο και προσωρινό, αλλά για τον πιστό Χριστιανό οδυνηρό, σαν είδος πνευματικού επιτίμιου. Ως έκτακτο και προσωρινό και στο πλαίσιο της φιλανθρωπίας της το αποδέχτηκε με βαθύ πόνο αποχωρισμού από το ίδιο το Σώμα της και η Εκκλησία.

Αυτό που περισσότερο πρέπει να μας προβληματίσει είναι η υπερβολική αυστηρότητα και η καχυποψία έναντι της Εκκλησίας από την Πολιτεία, που διόλου δεν την τιμά στο πλαίσιο της συναλληλίας που πρέπει να διέπει τις σχέσεις των δύο κορυφαίων θεσμών του Έθνους μας.

Όλοι βλέπουμε ότι υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά ως προς την αντιμετώπιση της Εκκλησίας. Πρόσφατα, δόθηκε παράταση λειτουργίας-προ του απαγορευτικού(lockdown)- στα κομμωτήρια και έπειτα προκρίθηκε η λειτουργία των εποχικών καταστημάτων, για να νιώσουμε ως καταναλωτές την εορταστική περίοδο.

Άνοιξαν με απροθυμία τους ναούς τα Χριστούγεννα…για να τους κλείσουν τα Φώτα, παρά τις περί του αντίθετου διαβεβαιώσεις, για να λάβουν την αντίδραση της Ιεράς Συνόδου ότι μπορεί να προστατεύσει την σωματική υγεία των πιστών. Όσο και να μας θλίβουν αυτά, δείχνουν πώς αντιμετωπίζεται ο θρησκευόμενος κόσμος από τους πολιτικούς. Άλλα αποτελούν προτεραιότητες στον τόπο που επί χιλιάδες χρόνια φώτισε με το φως του πνεύματος την ανθρωπότητα. Ο σεβασμός στην ανεξιθρησκεία, στο δικαίωμα του θρησκεύειν, στον πνευματικό, ιστορικό και ταυτοτικό ρόλο της Ορθοδοξίας στη διαμόρφωση και διάσωση του Ελληνισμού, στα ήθη και έθιμα, στις ιερές παραδόσεις του Λαού, φάνηκαν ψιλά γράμματα για το πολιτικό σύστημα και τους παρατρεχάμενους δημοσιογράφους του.

Θα μου επιτρέψετε, ωστόσο, να πω ότι σοβαρά πλήγματα η Εκκλησία δέχθηκε και εκ των έσω. Μια μικρή θορυβώδης μερίδα φρόντισε να τραυματίσει το κύρος της Εκκλησίας. Κληρικοί όλων των βαθμίδων και λαϊκοί έγραψαν στα παλιότερα των υποδημάτων τους συνοδικές αποφάσεις, δημιουργώντας μια πρωτόγνωρη κατάσταση αντίδρασης και ανυπακοής προς το συνοδικό σύστημα. Με τους γραφικούς ψεκασμούς του Αγιασμού βάλθηκαν να ξορκίσουν τον ιό, ώσπου, στο τέλος, ακόμα και αυτοί που διακήρυσσαν πως δεν υπάρχει, νόσησαν. Φρόντισαν – άθελά τους- να οπλίσουν το χέρι των διαφόρων εχθρών και αρνητών της Εκκλησίας, για να βάλουν κατά του θεμέλιου της Πίστεως, του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας και του τρόπου της Θείας Μεταλήψεως. Αυτοί έδωσαν λαβή, με τις συνωμοσιολογίες τους, να στιγματιστεί η Εκκλησία ως χώρος σκοταδισμού. Εν τέλει, «έβαλαν βούτυρο στο ψωμί» αυτών που μάχονται με τον φανατισμένο ορθολογισμό τους την Πίστη.

Ακόμα και στο νησί μας ακούσαμε και διαβάσαμε υπερβολικά πράγματα. Οι επιστήμονες τόνισαν την ανάγκη αποφυγής συγχρωτισμών, τήρησης αποστάσεων, ασφαλώς και μέσα στους ναούς. Οι νηφάλιοι επιστήμονες-όχι οι φανατισμένοι αρνητές του Χριστού-δεν άγγιξαν το θέμα του τρόπου μεταδόσεως της Θείας Κοινωνίας, αντιλαμβανόμενοι την λεπτότητα του ζητήματος. Αντιθέτως, ακούσαμε ένθερμους ζηλωτές να καλούν σε ανυπακοή κατά των αποφάσεων της Ιεράς Συνόδου, να αποφαίνονται για τη χρήση της μάσκας, για τους τρόπους θεραπείας, για τον εμβολιασμό και να αμφισβητούν την ίδια την ύπαρξη του ιού . Δεν αναφέρομαι σε κριτική των πολιτικών αποφάσεων, αυτή είναι το οξυγόνο της Δημοκρατίας μας, αλλά σε υποκίνηση παράνομων ενεργειών ή σε υποκατάσταση του ιατρικού έργου. Τους διέφυγε ότι ο ίδιος ο Κύριος είπε «Απόδοτε τα του Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ». Ο έλεγχος της εξουσίας είναι καθήκον των εκκλησιαστικών ανδρών, όπως δίδαξαν με το παράδειγμά τους οι Μεγάλοι Πατέρες. Ο έλεγχος, η κριτική, όχι το κάλεσμα σε ανυπακοή, που είναι ανεύθυνο και μπορεί να γίνει εγκληματικά επιζήμιο, στερώντας ανθρώπινες ζωές. Το προσωρινό κλείσιμο των εκκλησιών έγινε μέγα ζήτημα δόγματος και παραβίασης ιερών κανόνων. Έτσι , χάσαμε την ουσία της επίθεσης σε βάρος της Εκκλησίας, που είναι ο αποχριστιανισμός της κοινωνίας μας. Κοινωνία χωρίς Χριστό, σημαίνει κοινωνία χωρίς ελπίδα, χωρίς σωτηρία.

Προσωπικά μου είναι στενάχωρο να βλέπω ιερείς να υποκαθιστούν τους Επισκόπους τους ή να γίνονται γραφικοί Δον Κιχώτες. Κάνουν μεγαλύτερη ζημιά στην Εκκλησία, από το όφελος που νομίζουν ότι προσφέρουν. Μου είναι επίσης άβολο να αναγκάζομαι να ασκώ δημόσια κριτική στον οποιονδήποτε ιερέα, σεβόμενος το σχήμα που φέρει. Όταν όμως, ένας ιερέας εγκαλεί δημόσια, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τον Επίσκοπό του γιατί έκανε το πρέπον, με βαθύ πόνο, αλλά αγάπη προς τον συνάνθρωπο, για να προφυλάξει τη δημόσια υγεία και φυσικά το κύρος της Εκκλησίας από άδικες και κακόβουλες κατηγορίες για διασπορά της νόσου, τότε η δημόσια κριτική είναι αυτονόητη.

Ας αναλογιστούν εκείνοι που ανιστόρητα και αθεολόγητα έγιναν κριτές και επικριτές του ίδιου του πνευματικού τους πατέρα σε ποια πλάνη περιήλθαν. Μήπως μοιάζουν με τον νομοδιδάσκαλο που εγκάλεσε τον Κύριο γιατί θεράπευσε την συγκύπτουσα, ενώ ήταν Σάββατο; Μια που κηρύττουν το Ευαγγέλιο, ας αναλογιστούν τι είναι σπουδαιότερο: το Σάββατο ή ο Άνθρωπος; Το ερώτημα του Κυρίου ακούγεται αμείλικτο στα αυτιά όσων ξεχνούν ότι η Πίστη υπάρχει για τον Άνθρωπο.

Κρίμα, καθώς φτάσαμε «να καίγονται μαζί με τα ξερά και τα χλωρά», αφού κατηγορούνται άδικα από κεντρικά μέσα, με εντεταλμένο ρόλο λασπολόγου, ιερείς πρότυπα και υποδείγματα για την τοπική μας κοινωνία Όταν το κακό καταλαγιάσει θα πρέπει και η Εκκλησία να νοικοκυρέψει τα του Οίκου της.

Πράγματι, η πανδημία μπορεί να μας κάνει μεγάλο καλό. Αρκεί με ειλικρίνεια να στραφούμε στον έσω άνθρωπο, να κάνουμε ΟΛΟΙ την αυτοκριτική μας, χωρίς κορώνες, χωρίς ανθρωποφαγία, σεβόμενοι ιερούς θεσμούς που διαμόρφωσαν την ταυτότητά μας και ενωμένοι να κερδίσουμε το αύριο.

Θεοφάνεια 2021,

Θεόφιλος Τσουκαλάς, Εκπαιδευτικός

Πηγή:  «Kalymnos news»