«Ο Θεός υπερηφάνοις αντιτάσσεται, ταπεινοίς δε δίδωσιν χάριν»

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Το αληθές ύψος και το μεγαλείο του ανθρώπου είναι και ευρίσκεται εν τη ταπεινώσει, το δε ψεύδος και το μάταιο υπάρχει, εν επηρμένη οφρύν, εν τη υπερηφανεία, αυτού. Η μεν δικαιώνει και σώζει τον άνθρωπο, η δε καταδικάζει τον άνθρωπο στην απώλεια και την καταστροφή.

Αυτές τις αλήθειες μας διδάσκει στην σημερινή ευαγγελική περικοπή ο Θεάνθρωπος Ιησούς δια της παραβολής του Τελώνου και του Φαρισαίου, όπου με ζωηρά χρώματα εικονίζεται η υψίστη των αρετών, η ταπείνωση, ενώ καυτηριάζεται η κακία της υπερηφάνειας.

Ιδού η υπερήφανος και αλαζών γλώσσα του Φαρισαίου ενώπιον αυτού του Θεού, «νηστεύω δις της εβδομάδος και δίδω ελεημοσύνη το δέκατο απ’ όλα τα εισοδήματά μου, «αποδεκατώ  πάντα όσα κτώμαι».

Αλλά ο Θεός, ο Οποίος, «υπερηφάνοις αντιτάσσεται», αποδοκίμασε την προσευχή και ευχαριστία αυτού και  τον καταδίκασε δια την αλαζονεία και την υψηλοφροσύνη της καρδιάς του.

Τον καταδίκασε δια την εωσφορική υπερηφάνεια και την οίησή του, που νόμιζε ότι έτσι διαφέρει από τους άλλους ανθρώπους, «ώσπερ οι λοιποί των ανθρώπων, άρπαγες, άδικοι, μοιχοί, ουδέ ως ούτος ο Τελώνης».

Ιδού το μέγα αμάρτημα, το οποίο καταδίκασε τον υψηλόφρονα Φαρισαίο, η οίηση και η αλαζονεία.

«Και ο Τελώνης μακρόθεν εστώς» δεν σήκωσε τα μάτια του στον ουρανό, αλλά κτυπούσε το στήθος του και έλεγε, εν ταπεινώσει πολλή, «ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ». Ο Τελώνης αισθάνεται τις πολλές αμαρτίες του και την απέναντι της θείας δικαιοσύνης ενοχή.

Ο ταπεινός Τελώνης αισθανόμενος την ενοχή του καταφεύγει στο έλεος και την ευσπλαχνία του Παναγάθου Θεού και δικαιώνεται, αλλά και το σπουδαιότερο, σώζεται, «κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ γὰρ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται».

Η βάση της υψώσεως είναι η ταπείνωση και όσον ο άνθρωπος της κάθε  εποχής είναι ταπεινός, τόσον  υψώνεται. «Ο ταπεινών εαυτόν υψωθήσεται».

Τον ταπεινό άνθρωπο πάντες τον σέβονται και τον αγαπούν και τον εκτιμούν, τον δε υπερήφανο και αλαζόνα και εγωιστή πάντες τον μισούν και τον αποστρέφονται.

Ο Ιερός Χρυσόστομος λέγει, «Η κατάβαση της ταπεινώσεως γίνεται ανάβαση. Η ταπείνωση είναι η θύρα της βασιλείας, ώστε αν θέλεις να γίνεις μεγάλος, να μη ζητάς να γίνεις μεγάλος, και τότε θα γίνεις μεγάλος. Και τους αγίους γι’ αυτό τους θαυμάζουμε, διότι, ενώ ήσαν ανώτεροι όλων, θεωρούσαν τον εαυτόν τους κατώτερο όλων. Τίποτε δεν είναι υψηλότερο από την ταπεινοφροσύνη. Από κανένα πάθος δεν κατατρώγεται».

Και ο Άγιος Επιφάνιος, επίσκοπος Κύπρου έλεγε, «η Χαναναία βοά και ακούγεται, και η αιμόρρους σιωπά και μακαρίζεται, ο δε Φαρισαίος κράζει και κατακρίνεται, ο δε Τελώνης ουδέ ανοίγει το στόμα και ακούεται».

Αγαπητοί μου αδελφοί,

Κατά τον ουρανοφάντορα Μέγα Βασίλειο ένα έχουμε έμπροσθεν μεν των οφθαλμών μας το παράδειγμα του Τελώνου και του Φαρισαίου και μέσα στην καρδιά μας τα λόγια του Σωτήρος Χριστού, «πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται».

Τότε πράγματι, εν αγίω Πνεύματι φωτιζόμενοι, αφού θα πληροί την καρδιά μας – «η υψοποιός ταπείνωσις» - θα γίνουμε άξιοι του μακαρισμού και της ομολογίας του Κυρίου Ιησού Χριστού ενώπιον του ουρανίου αυτού  Πατρός.

Μακάριοι οι καθαροί την καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται. ΑΜΗΝ.

+ Ο Μητροπολίτης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας Παΐσιος