ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΘΡΗΝΟΥ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΜΥΡΤΙΩΝ ΚΑΛΥΜΝΟΥ
ΟΙ ΕΠΙΤΑΦΙΟΙ ΤΩΝ ΕΝΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΛΥΜΝΟΥ
(ρεπορτάζ "Kalymnos news")
Έθιμα βγαλμένα από τα βάθη του χρόνου, αναβιώνουν στην Κάλυμνο κατά τη μεγάλη γιορτή της Χριστιανοσύνης και καθιστούν το Άγιο Πάσχα μοναδικό και ξεχωριστό.
Πάντοτε οι Καλύμνιοι, περίμεναν με αγωνία αυτές τις ημέρες των παθών και της Ανάστασης του Κυρίου.
Οι ιδιαίτερα ευλαβείς Καλύμνιοι με κατάνυξη γεμίζουν τις εκκλησίες για να ακούσουν τους Αναγνώστες να εξιστορούν τα άγια Πάθη και τους καλλικέλαδους ψάλτες να αναπέμπουν την προσευχή όλων μας στον Πανάγιο Θεό.
Οι Καλύμνιοι που παλαιότερα τέτοιες ημέρες ετοιμάζονταν για το μεγάλο ταξίδι τους στα παράλια της Αφρικής για να φέρουν το σφουγγάρι, καλοντυμένοι περιποιημένοι, καθαροί στο σώμα και στη ψυχή, συμπάσχουν με τον Θεάνθρωπο, με το κεφάλι τους ταπεινά σκυμμένο σιγοψιθυρίζοντας μαζί με τους ψαλτάδες τις προσευχές και τα τροπάρια.
Ο γυναικωνίτης γεμάτος από τις κουρασμένες από την καθαριότητα του σπιτιού γυναίκες να κρατούν στην αγκαλιά τους τα μικρά παιδιά που κοιμήθηκαν νανουρισμένα από τις ψαλμωδίες.
Αυτές οι σκηνές επαναλαμβάνονται σε όλες τις εκκλησίες του νησιού μεγάλες ή μικρές σε όλο το νησί.
Ήλθε όμως η πανδημία για να τα ανατρέψει.
Πέρσι οι Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδος τελέστηκαν κεκλεισμένων των θυρών σε άδεια στασίδια ενώ δεν έγινε η περιφορά των Επιταφίων.
Φέτος οι εκκλησίες λειτουργούν με περιορισμένο αριθμό πιστών ,με αποστάσεις ,μάσκες και αυστηρά μέτρα και με την περιφορά να περιορίζεται στον αύλειο χώρο της κάθε εκκλησίας χωρίς πομπή.
Παρ’ όλα αυτά όλες οι Ενορίες της Καλύμνου αλλά και στην Τέλενδο και την Ψέριμο στόλισαν του επιταφίους τους.
Ο φακός του kalymnos-news.gr με τον Μάμα Χαραμαντά και την Μπέττυ Μαίλλη πέρασαν απ’ όλες τις Ενορίες της Καλύμνου και κατέγραψαν εικόνες των επιταφίων
Επιτάφιοι εντυπωσιακοί λουλουδόλιστοι, αλλά και στολισμένοι με λαμπερά υφάσματα, που με τον τρόπο αυτό οι πιστοί εκφράζουν την αγάπη τους για τον σταυρωθέντα δι’ ημάς Χριστό.
Παραθέτουμε 22 φωτογραφίες επιταφίων από αντίστοιχες Ενορίες της Καλύμνου, της Τελένδου και Ψερίμου.
«Σε τον της Παρθένου Υιόν, πόρνη επιγνούσα θεόν…».
Την Μεγάλη Τετάρτη η Εκκλησία μνημονεύει την πόρνη γυναίκα που αλείφει με μύρο τον Χριστό. Η πράξη αυτή της γυναίκας δείχνει την αγάπη, την μετάνοια και την ταπείνωσή της. Από το στόμα του Ιησού άκουσε ότι «αφέωνται αι αμαρτίαι αυτής αι πολλαί, ότι ηγάπησε πολύ».
Την πρωΐαν της Μ. Τρίτης ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Παΐσιος, τέλεσε την Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων, ως εφημέριος του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού Σωτήρος Χριστού Καλύμνου.
Την Μεγάλη Τρίτη ζούμε δύο παραβολές:
α) Των δέκα παρθένων (Ματθ. 25,1-13), που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.
β) Των Ταλάντων (Ματθ. 25,14-30), που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξήσουμε τα πνευματικά μας χαρίσματα.
Α) Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΔΕΚΑ ΠΑΡΘΕΝΩΝ
Κατά την Μεγάλη Τρίτη επιτελούμε ανάμνηση της περί των δέκα παρθένων γνωστής παραβολής του Κυρίου. Η Εκκλησία μας καλεί να είμαστε έτοιμοι για να υποδεχθούμε, κρατούντες τις λαμπάδες των αρετών μας, τον ουράνιον Νυμφίο, τον Κύριον Ιησού, ο Οποίος θα έλθει αιφνίδια, είτε ειδικά κατά τη στιγμή του θανάτου μας, είτε γενικά κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Ο Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός, όταν ανέβαινε στα Ιεροσόλυμα και πλησίαζε προς το εκούσιο Πάθος, έλεγε στους μαθητές Του ορισμένες παραβολές για να τους προετοιμάσει. Μια απ’ αυτές, των δέκα παρθένων, την είπε για να παρακινήσει μεν όλους προς την ελεημοσύνη, αλλά και να διδάξει όλους μας να είμαστε έτοιμοι πριν μας προλάβει το τέλος του θανάτου.
Επειδή έχει πολλή δόξα η παρθενία (πραγματικά είναι μεγάλο κατόρθωμα!) και για να μη βρεθεί κάποιος που κατορθώνει αυτό το μεγάλο έργο, αλλά παραμελεί τα άλλα και ιδίως την ελεημοσύνη, προβάλλει αυτή τη παραβολή.
Τρέχει πολύ γρήγορα η νύκτα της παρούσης ζωής, έτσι οι παρθένες όλες νύσταξαν και κοιμήθηκαν, δηλαδή πέθαναν, γιατί ο θάνατος λέγεται και ύπνος. Καθώς κοιμόντουσαν, στη μέση της νύχτας ακούσθηκε μια δυνατή φωνή που έλεγε: «Να ΄τος ο Νυμφίος, έρχεται! Βγείτε όλες να Τον προϋπαντήσετε!». Τότε οι φρόνιμες παρθένες που είχαν φροντίσει να έχουν άφθονο λάδι, συνάντησαν τον Νυμφίο και μπήκαν μέσα μαζί Του, όταν ανοίχθηκαν οι πύλες. Αυτές κοντά στις άλλες αρετές και μάλιστα της παρθενίας, φρόντισαν να έχουν άφθονο και το λάδι της ελεημοσύνης. Αντίθετα οι άλλες πέντε παρθένες που δεν είχαν αρκετό λάδι, όταν ξύπνησαν ζητούσαν λίγο από τις φρόνιμες, αλλά μετά θάνατο δεν είναι εύκολο να αγοράσεις λάδι από αυτούς που το πουλούν, δηλαδή τους φτωχούς. Αυτές, η παραβολή, τις ονομάζει μωρές, γατί ενώ κατόρθωσαν το δυσκολώτερο, την ''παρθενία'', παραμέλησαν το ευκολώτερο γιατί ήταν ανελεήμονες καρδιές.
Β) Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΝ
Με την παραβολή των ταλάντων ο Κύριος θέλει να μας παρουσιάσει τα δώρα και τα χαρίσματα, που ο Θεός έχει δώσει στον άνθρωπο. Ο καθένας, πρέπει να καλλιεργήσει και να αναδείξει τα χαρίσματά του, δηλαδή, να προσφέρει με πολλή αγάπη τις υπηρεσίες του στους συνανθρώπους του. Έτσι θα είναι έτοιμος να υποδεχτεί στην καρδιά του την αγάπη και την επιβράβευση του Ιησού Χριστού. Κάποιος άνθρωπος που ήταν έτοιμος για ταξίδι κάλεσε τους δούλους του και τους παράδωσε την περιουσία του. Και σ' άλλον μεν έδωσε πέντε τάλαντα σ' άλλον δύο και σ' άλλον ένα, σύμφωνα με τη δύναμη του καθενός και αμέσως αναχώρησε. Εκείνος που πήρε τα πέντε τάλαντα πήγε και δούλεψε και μ' αυτά κέρδισε άλλα πέντε. Έτσι έκανε και αυτός που πήρε τα δύο, κέρδισε άλλα δύο. Εκείνος όμως που πήρε το ένα, πήγε και έσκαψε στη γη και έθαψε το χρήμα του κυρίου του. Ύστερα από πολύ χρονικό διάστημα φτάνει ο κύριος των δούλων και λογαριάζεται μαζί τους. Και αφού ήλθε εκείνος που πήρε τα πέντε τάλαντα, έφερε και άλλα πέντε και λέγει στον κύριο: «πέντε τάλαντα μου παράδωσες, να, εγώ κέρδισα και άλλα πέντε».
Του είπε ο κύριος του· «μπράβο καλέ μου δούλε και πιστέ· ήσουν πιστός στα λίγα, εγώ θα σε εγκαταστήσω στα πολλά. Έμπα λοιπόν στη χαρά του κυρίου σου».
Ήλθε κι εκείνος που είχε πάρει τα δύο τάλαντα, και είπε: «Κύριε, δύο τάλαντα μου παράδωσες· να που εγώ κέρδισα άλλα δύο τάλαντα». Τότε ο κύριος του είπε· «Μπράβο δούλε καλέ και πιστέ. Φάνηκες πιστός στα λίγα, εγώ θα σε εγκαταστήσω πολλά».
Τότε ήλθε και εκείνος που είχε πάρει το ένα τάλαντο, και είπε: «Κύριε, ήξερα που είσαι ένας σκληρός άνθρωπος, θερίζεις εκεί που δεν έσπειρες και μαζεύεις από κει που σκόρπισες. Επειδή φοβήθηκα, πήγα και έκρυψα το τάλαντο σου στη γη, να, λοιπόν, παρ’ το γιατί είναι δικό σου». Και ο κύριος του αποκρίθηκε: «δούλε πονηρέ και οκνηρέ, ήξερες πως θερίζω από κει που δεν έσπειρα και μαζεύω απ' εκεί που δε σκόρπισα. Έπρεπε λοιπόν να βάλεις τα λεφτά σου στους τραπεζίτες και εγώ, όταν θα επέστρεφα θα τα έπαιρνα πίσω με τόκο. Πάρτε απ' αυτόν το τάλαντο και δώστε το σε κείνον, που έχει τα δέκα τάλαντα. Γιατί στον καθένα που έχει, θα δοθούν και άλλα και θα περισσέψουν. Από κείνον όμως που δεν έχει, θα του αφαιρεθεί και κείνο που έχει».
Την Μεγάλη Τρίτη κυριαρχεί το τροπάριο της Κασσιανής.
Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, ψάλλεται στις Εκκλησίες ο όρθρος της Μεγάλης Τετάρτης. Το τελευταίο τροπάριο στην ακολουθία είναι αυτό της ευσεβούς και λογίας ποιητρίας του Βυζαντίου, Κασσιανής.
Από τον βυζαντινό χρονογράφο Συμεών Μάγιστρο (990 μ.Χ) μαθαίνουμε ότι η Ευφροσύνη, μητέρα του αυτοκράτορα Θεόφιλου και κόρη του Κωνσταντίνου του ΣΤ’, στην προσπάθειά της να παντρέψει το γιο της, το έτος 830μ.Χ, διοργάνωσε στην μεγαλόπρεπη αίθουσα Τρικλίνιο των ανακτόρων της Κωνσταντινούπολης, μεγάλη σύναξη από τις πιο όμορφες κοπέλες της Αυτοκρατορίας. Η προσέλευση υπήρξε μεγάλη από «καλλίστας παρθένους». Κι όταν παρατάχθηκαν στη σειρά, καθισμένες πάνω σε πολυτελή ανάκλιντρα, ο αυτοκράτορας Θεόφιλος περιήλθε μπροστά τους να διαλέξει την μέλλουσα σύζυγό του και αυτοκράτειρα, δίνοντας σε όποια διάλεγε ένα χρυσό μήλο. Η ομορφότερη ήταν η Κασσιανή, που η ομορφιά της θάμπωσε το νεαρό Θεόφιλο και σ’ αυτήν επρόκειτο να δώσει το μήλο, σύμβολο της προτίμησής του. Θέλοντας όμως να διαπιστώσει αν και η εξυπνάδα της ήταν ανάλογη με την ομορφιά της, της είπε: «Ως άρα δια γυναικός ερρύη τα φαύλα» («Από τη γυναίκα ξεκινούν τα κακά πράγματα»), υπονοώντας την Εύα. Η Κασσιανή όμως δεν ξαφνιάστηκε και θέλοντας να δείξει και την εξυπνάδα της απάντησε: «Αλλά και δια γυναικός πηγάζει τα κρείττονα» («Και από τη γυναίκα πηγάζουν τα καλύτερα, τα ευγενέστερα»), υπονοώντας την Παναγία, που έφερε στον κόσμο το μεγαλύτερο αγαθό. Αυτή όμως η πράγματι έξυπνη απάντηση χαρακτηρίσθηκε από τον Θεόφιλο ότι περιείχε και κάποια προπέτεια και επιπολαιότητα, οπότε έδωσε το μήλο στην επίσης ωραία, αλλά και σεμνή Θεοδώρα. Η Κασσιανή απογοητεύθηκε από την αποτυχία της και πήρε την απόφαση να αποτραβηχτεί από τον κόσμο και να μονάσει. Έκτισε με δικά της χρήματα ένα μοναστήρι, που πήρε αργότερα το όνομά της, ντύθηκε το μοναχικό σχήμα και αφιερώθηκε στη λατρεία του Χριστού και στην ποίηση, συνδυάζοντας έτσι τη βαθιά ευσέβεια και την κλίση της στα γράμματα. Λέγεται μάλιστα ότι μετά την αποτυχία της είπε: «Επειδή δεν έγινα βασίλισσα του προσκαίρου τούτου κόσμου, θα γίνω υπήκοος της αιωνίας Βασιλείας του Χριστού».
Εκεί στο μοναστήρι εκδηλώθηκε και το έμφυτο καλλιτεχνικό της ταλέντο και το βαθύ θρησκευτικό της συναίσθημα, συνθέτοντας εκκλησιαστικούς ύμνους, τροπάρια, ιδιόμελα. Εκεί στην ήσυχη και υποβλητική ατμόσφαιρα του μοναστηριού συνέθεσε και το περίφημο Ιδιόμελο «Τροπάριο της Κασσιανής» από το όνομά της, που αργότερα η Ορθόδοξη Εκκλησία το καθιέρωσε ως Δοξαστικό των Αποστίχων του Όρθρου της Μεγάλης Τετάρτης.
Κύριε, η εν πολλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή, την σήν αισθομένη Θεότητα μυροφόρου αναλαβούσα τάξιν, οδυρομένη μύρα σοι προ του ενταφιασμού κομίζει.
Οίμοι! λέγουσα, οτι νύξ μοι υπάρχει, οίστρος ακολασίας, ζοφώδης τε και ασέληνος ερως της αμαρτίας.
Δέξαι μου τας πηγάς των δακρύων, ο νεφέλαις διεξάγων της θαλάσσης το ύδωρ, κάμφθητί μοι προς τους στεναγμούς της καρδίας, ο κλίνας τους ουρανούς τη αφάτω σου κενώσει.
Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας, αποσμήξω τούτους δε πάλιν τοις της κεφαλής μου βοστρύχοις, ων εν τω Παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ώσιν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβη.
Επιμέλεια: Γεώργιος Ι. Χρυσούλης, γραμματεύς Ιεράς Μητροπόλεως
