“Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς” – Η πίστη και η ταπείνωση του Εκατοντάρχου.
Το σημερινό Ευαγγέλιο (Ματθ. η΄ 5-13) είναι από τα ωραιότερα και συγκλονιστικότερα της Καινής Διαθήκης. Ο λόγος για τον Εκατόνταρχο της Καπερναούμ – έναν ειδωλολάτρη, έναν αξιωματικό του κατακτητή, έναν Ρωμαίο διοικητή εκατό ανδρών, που όμως, μέσα στο καμίνι του κόσμου και της εξουσίας, διασώζει κάτι σπάνιο: απλότητα καρδιάς, εσωτερική καθαρότητα, βαθύτατη ταπείνωση και απεριόριστη πίστη.
Ο λόγος του προς τον Χριστό είναι μια από τις πιο ταπεινές φράσεις που έχουν ειπωθεί ποτέ και έχει καταγραφεί όχι απλώς ως λόγος, αλλά ως στάση ύπαρξης: “Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς ἵνα μου ὑπὸ τὴν στέγην εἰσέλθῃς, ἀλλὰ μόνον εἰπὲ λόγῳ, καὶ ἰαθήσεται ὁ παῖς μου.” Πόση ταπείνωση και ταυτόχρονα πόση πίστη χωρά σε αυτά τα λόγια! Ο Χριστός μένει έκπληκτος – και το λέει! «Οὐδὲ ἐν τῷ Ἰσραὴλ τοσαύτην πίστιν εὗρον», δηλαδή: ούτε μεταξύ του περιούσιου λαού, ούτε ανάμεσα στους θρησκευτικά “ορθούς”, δεν βρήκα τέτοια πίστη!
Ας σταθούμε λοιπόν πάνω σε τρία σημεία που το Ευαγγέλιο αυτό μάς αποκαλύπτει με συγκλονιστικό τρόπο: Πίστη, Ταπείνωση και Εσωτερική Καθαρότητα.
Ο Εκατόνταρχος ζητά από τον Χριστό να θεραπεύσει τον δούλο του. Δεν ζητά θεαματικές κινήσεις, δεν ζητά την προσωπική παρουσία Του, δεν ζητά ούτε σημεία ούτε αποδείξεις. Πιστεύει απλώς ότι αρκεί ένας λόγος.
Όπως αυτός – ως αξιωματικός – δίνει διαταγές στους στρατιώτες του και εκείνοι υπακούουν χωρίς δισταγμό, έτσι και ο Ιησούς – που είναι Κύριος των πάντων – μπορεί με έναν λόγο Του να διατάξει την ασθένεια να φύγει, το κακό να υποχωρήσει, τον πόνο να θεραπευτεί. Αυτή είναι πίστη απλή, βαθιά, παιδική, αλλά και πανίσχυρη.
Εμείς; Πόσες φορές αμφιβάλλουμε; Πόσες φορές απαιτούμε «σημεία και τέρατα» για να πιστέψουμε ότι ο Θεός είναι παρών στη ζωή μας; Και όταν δεν βλέπουμε αυτά που περιμένουμε, λέμε: “Ο Θεός δεν με άκουσε”, “Ο Χριστός δεν ήταν εκεί όταν τον χρειαζόμουν”, “Δεν ήρθε σπίτι μου όπως πάει σε άλλους”. Όμως ο Θεός είναι πάντα εκεί, στην πόρτα της καρδιάς μας, και χτυπά. Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν έρχεται, αλλά ότι εμείς δεν Του ανοίγουμε, γιατί ο οίκος της ψυχής μας είναι γεμάτος από τον εαυτό μας. Και δεν υπάρχει χώρος γι’ Αυτόν.
Το δεύτερο μεγάλο μάθημα που μας δίνει ο Εκατόνταρχος είναι η ταπείνωση. Προσέξτε: δεν είναι κάποιος απλός, άσημος άνθρωπος. Είναι διοικητής εκατό στρατιωτών, έχει εξουσία, κύρος, θέση. Είναι ειδωλολάτρης και Ρωμαίος. Και όμως, αυτός ο άνθρωπος έρχεται να παρακαλέσει για τον δούλο του. Ούτε για τον εαυτό του, ούτε για κάποιον ανώτερό του. Για τον δούλο του. Πόση αγάπη, πόση ανθρωπιά! Κι ακόμα περισσότερο, όταν λέει στον Χριστό: «Κύριε, δεν είμαι άξιος να μπεις στο σπίτι μου». Σκέφτηκε την αμαρτωλότητά του, την αναξιότητά του, την αγιότητα του Ιησού. Δεν ζήτησε τιμή. Δεν ζήτησε επίσκεψη. Ζήτησε μόνο λόγο. Δεν θεωρεί τον εαυτό του καν άξιο να Τον δεχτεί σπίτι του.
Αλήθεια, πόσοι από εμάς σήμερα έχουμε τέτοια συνείδηση της πνευματικής μας φτώχειας; Αντιθέτως, εμείς έχουμε απαιτήσεις από τον Θεό: “Γιατί να το πάθω εγώ αυτό;”, “Γιατί δεν απαντά στις προσευχές μου;”, “Γιατί δεν με επισκέπτεται;”
Όμως, αδελφοί μου, όταν γεμίζει κανείς από εγωισμό, δεν έχει χώρο μέσα του για τον Χριστό. Ο Χριστός δεν μπαίνει εκεί που βασιλεύει ο εαυτός. Θέλει καρδιές καθαρές, σαρωμένες από τα πάθη, απλές, φιλόξενες, ταπεινές. Η ταπείνωση του Εκατοντάρχου άνοιξε διάπλατα την πόρτα για το θαύμα. Και γι’ αυτό λέμε ότι η ταπείνωση δεν είναι μια αρετή απλώς – είναι η βάση των πάντων. Είναι το χαλί που πατά ο Βασιλιάς όταν έρχεται στην ψυχή μας. Καρδιά συντετριμμένη και τεταπεινωμένη.
Ο Εκατόνταρχος δεν ανήκε στο λαό του Θεού. Δεν ήταν Εβραίος. Δεν ήξερε τους Νόμους, δεν διάβαζε τις Γραφές, δεν έκανε θυσίες στον Ναό. Κι όμως, είχε πιο ορθόδοξο ήθος από πολλούς “ορθόδοξους”. Και το ήθος αυτό είναι πάνω από κανόνες, γράμματα και τύπους. Είναι αυτό που είχε και η αγία πόρνη που πήγε πίσω από τον Χριστό και έβρεχε με τα δάκρυά της τα πόδια Του. Δεν μίλησε. Δεν τόλμησε να Τον κοιτάξει. Αλλά καρδιά συντετριμμένη και τεταπεινωμένη, ο Θεός ουκ εξουδενώσει.
Το ίδιο έκανε κι ο Απόστολος Πέτρος μετά τη θαυμαστή αλιεία: “Κύριε, έξελθε απ’ εμού, ότι ἀνὴρ ἁμαρτωλός εἰμι!” Το ίδιο κι ο Μωυσής που αρνήθηκε να μιλήσει στον Φαραώ από ταπείνωση. Το ίδιο και ο προφήτης Δανιήλ, που τρόμαξε στην παρουσία του αγγέλου, παρότι ήταν καθαρότατος.
Αυτό είναι το ορθόδοξο ήθος: να βλέπεις την απόσταση που σε χωρίζει από τον Άγιο Θεό και αντί να την καλύπτεις με αυτοδικαίωση, να την γεφυρώνεις με συντριβή και παράδοση.
“Οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς…” – Μια φράση που μας σώζει. Αυτή η φράση του Εκατοντάρχου, που λέμε και εμείς πριν τη Θεία Μετάληψη («Κύριε, οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς…») είναι η πύλη προς τη σωτηρία μας. Είναι η πύλη που οδηγεί από την αυτάρκεια, στον πόθο του Θεού. Από τον εγωισμό, στην επίγνωση. Από τη θρησκεία χωρίς Χριστό, στη ζωντανή εμπειρία του Χριστού.
Εμείς, πολλές φορές, κουβαλάμε την πίστη σαν πολιτισμικό σημείο, σαν ιερό καθήκον ή ηθικό οδηγό. Μα αν δεν έχουμε συντριβή καρδιάς, αν δεν ταπεινωθούμε αληθινά, αν δεν πούμε κι εμείς από τα βάθη μας: “Κύριε, δεν είμαι άξιος να μπεις ούτε στην καρδιά μου, ούτε στη ζωή μου, ούτε καν στη σκέψη μου”, τότε δεν θα Τον δούμε ποτέ αληθινά.
Ας Τον παρακαλέσουμε σήμερα, με τα λόγια του Εκατοντάρχου, να μας επισκεφθεί. Όχι με εξωτερικές παρουσίες και θεάματα. Αλλά με την παρουσία Του στην καρδιά μας. Και για να το κάνει αυτό, ας Του ανοίξουμε χώρο. Ας αδειάσουμε τον οίκο της ψυχής μας από τον εγωισμό μας, από τους λογισμούς μας, από την αλαζονεία μας. Γιατί μόνον η Αγία Ταπείνωση είναι το κόκκινο χαλί πάνω στο οποίο θα βαδίσει ο Βασιλιάς να μπει στο παλάτι της καρδιάς μας. Αμήν. π.Π.Κ.
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
