«Την Πεντηκοστήν εορτάζομεν, την έλευσιν του Πνεύματος, τον ωρισμένον καιρόν της επαγγελίας, την εκπλήρωσιν της ελπίδος· ως πυρ ελθών το Πνεύμα, τοις μαθηταίς ενεφάνη, φωτίζων αυτούς και χορηγών αυτοίς την άνωθεν γνώσιν, ότι ο φωτισμός και χορηγός του Πνεύματος, φως εστίν και ζωή».
Αδελφοί,
Σήμερα, εορτάζομεν την Πεντηκοστή, όχι ως απλή ανάμνηση ενός ιστορικού θαύματος, αλλά ως ζωντανή συμμετοχή σε αυτό το ίδιο θαύμα. Γιατί το Άγιο Πνεύμα δεν περιορίζεται στον χρόνο – είναι Πνεύμα αιώνιο, το οποίο διαρκώς κατέρχεται σε κάθε ψυχή που διψά τον Θεό. Το τροπάριο μάς εισάγει σε ένα μυστήριο: την εκπλήρωση της θείας υπόσχεσης. Δεν είναι μια υπόσχεση όπως εκείνες των ανθρώπων που λησμονούν· είναι υπόσχεση Θεού, η οποία γεννά ελπίδα και οδηγεί στην αλήθεια. Ήρθε το Πνεύμα, ως πυρ, αλλά όχι ως φωτιά καταστροφής. Ήρθε όπως η φλόγα της βάτου που έβλεπε ο Μωυσής: έκαιε χωρίς να κατακαίει, φανερώνοντας την παρουσία του Θεού με τρόπο θαυμαστό και φιλάνθρωπο. Το Άγιο Πνεύμα, ως φως αληθινό, διαλύει το σκοτάδι της άγνοιας, και ως ζωή αληθινή, ανασταίνει τον πεσμένο άνθρωπο, τον νεκρό από την αμαρτία, και τον καθιστά νέο Αδάμ – καινή κτίση. Οι μαθητές, φοβισμένοι και κρυμμένοι, μεταμορφώνονται σε φλογερούς κήρυκες· η δειλία γίνεται παρρησία, η σιωπή γίνεται Ευαγγέλιο.
Η Πεντηκοστή είναι η ημέρα της νέας δημιουργίας. Όπως στο Γένεσις «πνεύμα Θεού εφέρετο επάνω του ύδατος», έτσι και τώρα το ίδιο Πνεύμα φέρεται επάνω στην Εκκλησία και της δίνει μορφή, πνοή και δύναμη. Η Εκκλησία δεν είναι ανθρώπινο οικοδόμημα, αλλά δημιούργημα Πνεύματος Αγίου. Οι Απόστολοι δεν ξεκινούν ένα έργο δικό τους, αλλά συνεχίζουν το έργο του Χριστού, εν Πνεύματι Αγίω.
Η Πεντηκοστή είναι τα γενέθλια της Εκκλησίας, όχι θεσμικά, αλλά οντολογικά: γεννιέται το Σώμα του Χριστού, όχι με αίμα και θέλημα σαρκός, αλλά «εκ Θεού εγεννήθησαν». Ή μάλλον είναι η φανέρωση της Εκκλησίας στα έθνη τα οποία ήταν πρότερον στο σκοτάδι της αμάθειας και της ειδωλολατρίας. Στο Σινά, ο Νόμος εδόθη ως παιδαγωγός. Στο Υπερώο, το Πνεύμα δόθηκε ως πατέρας και οδηγός· όχι απλώς κανόνας εξωτερικός, αλλά δύναμη εσωτερική που γράφει την αλήθεια μέσα στις καρδιές. Και όπως εκεί, στο Σινά, ο Μωυσής κάλυπτε το πρόσωπό του μπροστά στη δόξα του Θεού, έτσι κι εμείς τώρα καλούμαστε να σταθούμε ενώπιον Αυτού όχι με φόβο δουλικό, αλλά με θάρρος παιδικό – γιατί «ουκ ελάβετε πνεύμα δουλείας, αλλά υιοθεσίας». Αυτό το Πνεύμα κάνει την Εκκλησία μία, μέσα στην πολυμορφία της· Αγία, μέσα στην ατέλεια των ανθρώπων της· Καθολική, γιατί απευθύνεται σε όλους· Αποστολική, γιατί συνεχίζει το έργο των Αποστόλων με την ίδια δύναμη. Και όποιος το Πνεύμα τούτο έχει, δεν μένει πια σκλάβος του εαυτού του, αλλά γίνεται ναός Θεού, γίνεται φορέας της Χάριτος, γίνεται μύστης του Μυστηρίου.
Η Πεντηκοστή ημέρα είναι η ημέρα παράδοσης του παλαιού νόμου και τα γενέθλια του καινού. Στην Παλαιά Διαθήκη το άγιο Πνεύμα επεφέρετο επί των υδάτων. Στην Καινή κατέκλυσε την Οικουμένη. Στο Σινά, πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα του Ισραήλ, παραδόθηκε ο Νόμος στον Μωυσή. Στο Υπερώο της Ιερουσαλήμ, πενήντα ημέρες μετά το Πάσχα του Χριστού, παραδίδεται το Πνεύμα στην Εκκλησία. Εκεί, ένας λαός γεννήθηκε ως περιούσιος, αλλά η καρδιά του έμεινε σκληρή. Εδώ, γεννιέται η Εκκλησία, με ανθρώπους από όλα τα έθνη, ενωμένους «εις εν σώμα και εν Πνεύμα». Οι Απόστολοι, αγράμματοι και φοβισμένοι, με τις γλώσσες φωτιάς έγιναν σοφοί και ανδρείοι· οι άνθρωποι της Βαβέλ που διασπάστηκαν σε γλώσσες, τώρα ενώνονται σε μια γλώσσα πίστεως· τα σκληροκάρδια πλήθη γίνονται ευπρόσδεκτοι οίκοι του Θεού. Εκεί αστραπές και βροντές απέκλειαν τον λαό του Ισραήλ από την κορυφή του Σινά. Εδώ πνοή ανέμου και βοή πνεύματος ωθούν τα έθνη στην κορυφή της θεογνωσίας. Ο Νόμος στο Σινά χαράχθηκε σε λίθινες πλάκες. Ο Νόμος της Πεντηκοστής χαράσσεται σε αιμάσσουσες καρδιές. Το μάννα του Σινά χόρταινε προσωρινά· ο Ουράνιος Άρτος, η Θεία Ευχαριστία, χορταίνει αιώνια. Η στήλη πυρός καθοδηγούσε εξωτερικά· το Άγιο Πνεύμα οδηγεί εσωτερικά, στο βάθος της ύπαρξης. Η Παλαιά Διαθήκη σφραγίστηκε με αίμα θυμάτων. Η Καινή, με το αίμα του Αμνού του Θεού.
Η Πεντηκοστή, λοιπόν, δεν είναι μία ημέρα ανάμνησης, αλλά η ζωντανή ανάσα του Θεού, η καινούργια κτίση, η αρχή της Εκκλησίας ως σώματος Χριστού.
Αδελφοί μου αγαπητοί,
Η Πεντηκοστή δεν είναι γεγονός του χθες· είναι η αιώνια πνοή της Εκκλησίας. Το Άγιο Πνεύμα που κατήλθε τότε, δεν αναχώρησε. Παραμένει, κατοικεί, ενεργεί, φωτίζει, παρηγορεί, αγιάζει. Είναι το Πνεύμα που «πάντα ταχίζει», που κάνει την Εκκλησία μία, αγία, καθολική και αποστολική. Εάν στο Σινά ο λαός έστεκε μακριά από τον Θεό εξαιτίας του φόβου, τώρα, εν Πνεύματι Αγίω, μπορούμε να Τον προσφωνούμε: «Αββά, ο Πατήρ». Δεν είμαστε απλοί ακόλουθοι, αλλά υιοί και θυγατέρες Θεού. Όχι ένας λαός που περιμένει, αλλά μία Εκκλησία που πορεύεται, φωτιζόμενη, τρεφόμενη και ζωοποιούμενη από το Άγιο Πνεύμα. Να μη μείνουμε λοιπόν απλοί θεατές του θαύματος, αλλά κοινωνοί του. Ας ανοίξουμε τις καρδιές μας, για να χαραχθεί ο Νόμος της Χάριτος μέσα μας. Καλούμαστε να γίνουμε εμείς οι ίδιοι φλόγες που φωτίζουν τον κόσμο με την αγάπη, την ειρήνη και την αλήθεια του Χριστού. Διότι «ο φωτισμός και χορηγός του Πνεύματος, φως εστίν και ζωή» – και όπου υπάρχει το Άγιο Πνεύμα, εκεί είναι και η Εκκλησία, εκεί είναι και η Βασιλεία του Θεού. Αμήν. π. Π.Κ.
Εκ της Ιεράς Μητροπόλεως
